Việt Nam là một trong những trung tâm phát triển sớm của Phật giáo trên thế giới, nên được chứng kiến sự phát triển của cả hai trường phái Bắc Tông và Nam Tông Với tư tưởng nhân văn, “từ bi hỉ xả”, và sự nhấn mạnh vào bình đẳng giữa các chúng sinh, Phật giáo đã luôn khuyến khích con người thực hiện các hành động thiện và tránh xa điều ác.
Vậy bạn có thắc mắc Phật giáo Bắc Tông là gì và nó có gì khác so với Phật giáo Nam Tông không. Nếu có thì hãy cùng Tu Hành Việt tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Phật giáo Bắc Tông là gì?
Khái niệm
Phật giáo Bắc Tông, hay còn gọi là Phật giáo Bắc truyền, Phật giáo Đại thừa, là một trong hai trường phái truyền thống lớn của Phật giáo phân loại theo địa lý. Phái này phổ biến rộng rãi tại các quốc gia chịu ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa, bao gồm Trung Quốc, Tây Tạng, Nepal, Mông Cổ, Triều Tiên, Nhật Bản, Đài Loan và Việt Nam.
Trong quá trình phát triển, phái Đại Thừa nghĩa là cổ xe lớn được gọi là tôn giáo cải cách, đã chia thành nhiều chi phái khác nhau, bao gồm Pháp Tương Tông, Tam Luận Tông, Hoa Nghiêm Tông, Mật Tông, Tịnh Độ Tông và Thiền Tông, mỗi tông phái đều có những đặc điểm và hướng đi riêng.
Giáo lý
Giáo lý Bắc Tông dựa trên kinh điển Đại thừa, với những điểm đặc trưng như:
- Bồ Tát: Nhấn mạnh con đường Bồ Tát, hướng đến giác ngộ và giải thoát cho tất cả chúng sinh, không chỉ bản thân.
- Tánh Không: Giáo lý Duyên khởi và Tánh Không được đề cao, cho rằng mọi hiện tượng đều vô thường, không có bản chất cố định.
- Phật: Quan niệm về Phật có sự khác biệt so với Nam Tông. Phật được xem là Pháp thân, biểu tượng cho giác ngộ, chứ không chỉ là một vị tu sĩ lịch sử.
Tông phái
Bắc Tông có nhiều tông phái khác nhau, bao gồm:
- Thiền tông: Nhấn mạnh thiền định để đạt giác ngộ.
- Tịnh độ tông: Niệm Phật A Di Đà để được vãng sanh Cực Lạc.
- Mật tông: Sử dụng mật chú và nghi lễ để tu tập.
Phân biệt điểm khác nhau giữa Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông
Phật giáo được coi là một trong những tôn giáo lớn nhất trên thế giới và chia thành hai trường phái chính là Nam Tông (Tiểu Thừa) và Bắc Tông (Đại Thừa). Đại Thừa và Tiểu Thừa có thể được hiểu như là một cỗ xe lớn và một cỗ xe nhỏ, tượng trưng cho khả năng chở được nhiều người hoặc ít người.
Thông qua việc nghiên cứu và tìm hiểu về lịch sử và quá trình phát triển của Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta có thể nhận thấy những điểm khác biệt đáng chú ý giữa hai trường phái Phật giáo này. Dưới đây là một số điểm khác nhau quan trọng:
Về mặt giáo pháp
Trong giáo thuyết, Phật giáo Bắc Tông và Nam Tông có những khác biệt đáng chú ý về thuyết Hữu và Vô. Phật giáo Nam Tông tập trung vào hữu luận, tuy rằng vạn vật chuyển động và biến đổi nhưng vẫn “có” theo một cách tương đối, không thể nối là “không”. Trong khi đó, Phật giáo Bắc Tông chủ trương không luận, tất cả vạn pháp tuy “có” nhưng thực ra lại là “không”, chỉ là những điều hư giả, không có thực tướng.
Về hệ tư tưởng
Trong Phật giáo Nam Tông, quan niệm về sinh tử luân hồi và Niết Bàn được coi là hai phạm trù hoàn toàn khác biệt. Niết Bàn chỉ thực sự chứng ngộ khi chúng sinh đã hoàn toàn thoát khỏi vòng tròn luân hồi.
Trong khi đó, Phật giáo Bắc Tông cho rằng giải luân hồi sinh tử và Niết Bàn không phải là hai phạm trù riêng biệt mà có sự gắn kết vô hình. Điều này dẫn đến niềm tin rằng trong quá trình tồn tại, nếu chúng sinh tu dưỡng đúng cách, họ có thể đạt được cảnh giới Niết Bàn.
Về mặt văn hóa
Dù có cùng một nguồn gốc từ Ấn Độ, Phật giáo Bắc Tông và Nam Tông lại phát triển ở hai hướng hoàn toàn trái ngược nhau, điều này tạo ra những ảnh hưởng không nhỏ từ môi trường văn hóa xung quanh.
Phật giáo Nam Tông thường truyền bá tới các quốc gia nằm ở phía Nam, nơi mà các quốc gia này chịu nhiều ảnh hưởng từ văn hóa Ấn Độ. Các nước này thường có một lượng tín đồ đông đảo và ổn định, là nơi mà Phật giáo Nam Tông trở thành một phần không thể tách rời của văn hóa và đóng vai trò là quốc đạo.
Trái lại, khi Phật giáo Bắc Tông di chuyển đến các quốc gia phía Bắc, nơi mà đa số là lãnh thổ của Trung Quốc, nó đã chịu ảnh hưởng từ văn hóa Trung Hoa. Sự pha trộn này đã tạo ra một lực lượng tư Phật tử chịu ảnh hưởng ở nhiều mức độ khác nhau.
Về việc thờ cúng
Trong Phật giáo Nam Tông, chỉ có việc thờ phụng duy nhất Đức Phật Thích Ca và các vị A La Hán. Đức Phật Thích Ca được coi là một người bình thường, có những nhu cầu đời sống như bao người khác, nhưng đã hoàn toàn giác ngộ và tìm được hướng giải thoát cho mình. Ngoài Đức Phật, không có bất kỳ vị Phật nào khác được thờ cúng.
Trong Phật giáo Bắc Tông, ngoài việc thờ Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, còn có các tượng Phật, Bồ Tát khác. Đức Phật được coi là khác biệt với người thường, Ngài hiện ra với hình tướng con người để giáo hóa và thương yêu chúng sinh. Các vị Thần, Phật, Bồ Tát là những người trợ lực, mỗi vị đều có những công hạnh đặc biệt để cùng Đức Phật độ sanh cho chúng sinh.
Về phương pháp tu hành
Trong Phật giáo Nam Tông, việc tự giải phóng thông qua nỗ lực của bản thân được đặt lên hàng đầu. Thiền được coi là con đường trực tiếp dẫn đến giác ngộ.
Đa số các nhà sư trong Phật giáo Nam Tông tập trung vào tu tập tại các tu viện, và do đó, tu viện đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Sắc phục chủ đạo thường là màu vàng, với vai trái được lộ ra, và các nhà sư thường duy trì truyền thống khất thực để sinh sống.
Trong khi đó, Phật giáo Bắc Tông tôn trọng sự tự do và lao động trong sinh hoạt hàng ngày. Các nhà sư thường mặc áo sắc nâu trong sinh hoạt hằng ngày. Khi thực hiện thờ cúng và các nghi lễ, họ sẽ mặc đạo phục màu vàng và y phục kín đáo, phủ khắp người.
Kết luận
Trên đây là những thông tin về Phật giáo Bắc Tông và những điểm khác nhau giữa Phật giáo Bắc Tông và Nam Tông. Hy vọng rằng qua việc tìm hiểu thông tin được chia sẻ trong bài viết, quý phật tử sẽ có thêm cái nhìn sâu sắc và hiểu biết đối với những nét đặc sắc riêng của hai tông phái Phật giáo này.
